DİN, DİL VE KÜLTÜR KENTİ MİDYAT !... - MOR GABRIEL MANASTIRI (DEYRULUMUR)

MOR GABRİEL MANASTIRI

Manastıra yerleşen ve buranın altın çağını yaşatan ve birçok mucizeler gerçekleştiren Mor Gabriel'in adının verildiği Manastır 615 – 1049 yılları arasında Turabdin Metropolitlik merkezliğini üstlenmiştir.

Midyat'ın 23 km doğusunda bulunan manastırımız ve 397 yılında Savurlu Mor Şimuel ile Kartminli Mor Şemun tarafından kurulmuştur. Kurucularından dolayı manastır uzun bir süre Kartmin Manastırı olarak anıldı. Daha sonra Manastıra yerleşen ve buranın altın çağını yaşatan ve birçok mucizeler gerçekleştiren Mor Gabriel'in adının verildiği Manastır 615 – 1049 yılları arasında Turabdin Metropolitlik merkezliğini üstlenmiştir. Günümüzde adının Deyr Ol-Umro olarak da anılmasının sebebi Süryanice olarak rahip ikameti anlamına gelmiş olmasından dolayıdır.

Manastırın ilk orta ve lise okullarıyla beraber teoloji okulu Süryani Kilisesi'ne birçok aydın kazandırmıştır. Bu okuldan 4 patrik, 1 mafiryan ve 79 metropolitle beraber sayısız din adamı yetişmiştir. Böylesine önemli bir eğitim kurumu olmasının nedeni okulun açılışıyla beraber bölgenin çocuklarının 10 yaşından sonra eğitime başlaması ve teoloji bölümü bitene kadar burada kalmasındandır. Bundan sonra ise eğitimini bitiren kişi evine dönebilir ya da kendi seçimiyle rahip olabilirdi.Bu şekilde bu manastırımızdan mezun olanlar arasında Diyarbakır Metropoliti Mor Yuhannan Sahara (Dicle Nehri üzerindeki on gözlü köprüsünü - Silvan köprüsü - inşa ettirmiştir.). Menbe Metropoliti Mor Filüksinos Mor Ahisnoyo, Patrik Teodosiyos Rumanos ve Hıdılli Patrik Behnam'i sayabiliriz.

Dönemin en zengin kütüphanesine sahip olan manastırda binlerce kitap bulunmaktadır. Bunlara ilaveten çok ünlü hattatlarımız tarafından ceylan derisi üzerine yazılmış kutsal kitaplar ve daha birçok tarihi ve sanatsal değeri yüksek esere sahip kütüphane değişik dönemlerde saldırıya uğradı ve talan edildi. Talandan kurtulan birçok eser de ne yazık ki Doğu ve Batı ülkelerine kaçırıldı.

Manastırın başka bir özelliği de binlerce azizin kemiklerini muhafaza etmesidir. Sivaslı Kırk Şehitler, Aziz Mor Sarkis ve Mor Bakus, Mor Abhay tarafından getirilen o dönemde şehit düşen binlerce azizin kemikleri, Halepli Aziz Mor Eşaya, Aziz Mor Krafos, Menbeç Episkoposu Aziz Mor Filüksinos, Mısır'dan gelip manastırdan hiç ayrılmayan Sekizyüz Azizler, Bakısyanlı Manastır Müdürü Mor Gabriyel, Mor Şemun Zeyte, vaftiz olup Yuhanna adını alan Arap rahip, Urfalı Mor Yuhanna, Uzeyli Mor Daniyel, Nubyeli Mor Atnos ve nihayet bu manastırın kurucuları Mor Şimuel ile Mor Şemun bunlardan bazılarıdır.

Melekler tarafından yerleştirilen taşların üzerlerine kurulan manastırda; kilisenin arkasında iç bölümleri oluşturan mekânların ortasında Naos'un sunağı mermerdendir ve dört bir yanında aslan, öküz, kartal ve insanı tasvir eden resimler bulunur. Zemin döşemesi faklı renklerdeki mermerlerden, çeşitli haç motifleriyle süslüdür.

Manastırın ortasındaki kilise ise kuzeyden, güneyden ve batıdan sütunlarla çevrilidir. Yapı meleklerin ve Mor Şemun'un yerleştirdiği çakıllar ve taşların desteğiyle ayaktadır. İnşa sırasında zemin kazılıp temel oluşturulmamıştır. Bu mucizenin herkes tarafından görülebilmesi için yapının güney bölümü açık bırakılmıştır. Böylece misafirler mucizevî şekilde yerleştirilen taşların harçla tutturulmadığını görüp dua eder, Tanrı'ya şükrederler.

Yapıdaki diğer önemli bir bölüm "Thedora'nın Kubbeli Yapısı"dır. Kraliçe Thedora'nın para bağışıyla yaptırdığı bu kubbe binanın kuzeybatı köşesi civarındadır. Ayrıca manastırın inşasından sonra genişletilme gereği duyulmuş; rahiplerin barınma yeri ve özel namaz yerleri, Mor Şmuil Mabedi, Mor Şem, Şehitlerin abide evi, Resuller Kilisesi, Meryemana Kilisesi, zemin katta Kırk Şehit Kilisesi un Mabedi, ziyarete gelen Mısırlıların manastırın gücüne hayran kalarak rahip olduktan sonra kendi adlarına yaptırdıkları Mezarlık Kubbesi, su sarnıçları ve depolar gibi ilave bölümler yapılmıştır.

UYDU'DAN MOR GABRİEL MANASTIRI

MOR GABRİEL DEN GECE GÖRÜNTÜSÜ